Spirograf , terim olarak bize yabancı gibi gelse de aslında hepimizin yakından tanıdığı bir geometrik çizim aracıdır. Bu çizim aracını boş zamanlarımızda eğlence amaçlı kullanmış olanlarımız az değildir. Ülkemizde genellikle seyyar satıcıların sergi açarak sattığı ürünler arasındadır. 

   Temelde , bir iç diş sistemine sahip çember ile bu dişlilerle beraber çalışan dişlere sahip ve ortasında kalemin yerleşeceği delikler bulunan bir dişliden ibarettir. İçteki dişliye kalemi takıp döndürdüğümüzde ilginç geometrik desenler ortaya çıkmaya başlar.
   Spirografın geçmişi oldukça eskiye dayanıyor. İlk muciti matematikçi Bruno Abakanowicz 19. yy sonlarında dairesel bölgelerin alanlarını hesaplamak için geliştirmiş. Daha sonraki popülerliği 1965 yılında İngiliz mühendis Denys Fisher'in tasarımı oyuna çeviren düzenlemesi ile başlıyor. Ve spirografın günümüze kadar az yada çok ilgi gördüğü dönemler oluyor.
   Litvanyalı metal işçisi Valdis Torms , çocukluğunda severek oynadığı bu oyunu , kullandığı 3D çizim aracı olan SolidWorks'de değişik şekillerde tasarlamış. Ve tasarımlarını satın aldığı bir 3D yazıcı ile hayata geçirmiş. Torms , hem kendisi , hem de kızının da seveceğini umduğu için tasarımlarını gerçek yaşama geçirmek için bir 3D yazıcı satın aldığını söylüyor. Eğer sizin de bir 3D yazıcınız varsa veya bir 3D yazdırma servisine başvurarak Torms'un tasarımlarını yada kendi tasarımlarınızı yazdırıp denemeler yapabilirsiniz.

   Eski çağlardan günümüze otomatlar , yani bir dizi hareketi tekrarlayarak anlamlı veya anlamsız iş yapan mekanik düzenekler insanoğlunun ilgisini her daim çekmiştir. Bu konuda çalışmalar yapmış ünlü-ünsüz pek çok kişinin ismi sayılabilir. En tanınmış olanları arasında  Leonardo Da vinci ve Takiyüddin sayılabilir. Mekaniğe ilgi duyan herkes otomatlara da ilgi duyar genellemesi yanlış olmaz sanırım.
   Tasarımcı Daniel Fox da mekaniğe ilgi duyanlar arasında olan bir kişi olduğundan internette konuyla ilgili bir araştırma yaptığında pek çok ahşaptan yapılma otomat mekanizması ve projesiyle karşılaşmış. Otomatların yapısı gereği parçalarının pek çoğu kendine özel tasarlanırlar. Yani piyasada hazır halde bulunmaları düşük bir ihtimaldir. Bu nedenle tasarımcısı , ya elde yada bazı yardımcı makinalarda bu parçaları imal ettikten sonra otomatını toplayabilecektir. Daniel Fox , bu zorlu süreci 3D yazıcıların inanılmaz bir kolaylık ve hızda basitleştireceğini görünce kendisine hemen bir 3D yazıcı satın almış. İlk proje olarak şınav çeken bir adam figürünü 3D yazıcısıyla hayata geçirmiş. Tek bir krank kolu ile çalışan mekanizmanın çıktısı olarak gelen, mükemmel hareket dizisiyle şınav çeken adam figürünü aşağıdaki videoda izleyebilirsiniz:

   Eski çağlarda böyle kolaylıkla mekanik aksam üretme olanağı olsaydı , herhalde günümüzün mühendislerinin tasarlayabileceğinden çok daha ilginç sayılabilecek otomatlar oluşturulabilirdi. Çünkü günümüzde pek çok hareketi elektrik motorlarının ve dijital kumandaların yardımıyla planlıyoruz. Oysa eski çağ mühendisleri her hareketi mekanik düzeyde düşünmek ve tasarlamak durumundaydılar.

  
    Günümüzde yeraltından su çıkarmak için elektrikli pompalar kullanılıyor. En meşhurlarından bir tanesi de mutlaka duymuşsunuzdur: Dalgıç Pompa denilen türü. Ancak bu cihazlar yokken su pompalama işlemi elle yapılıyordu. Her evin bahçesinde mutlaka bir tane bulunan ve elle çalışan su pompalarını (tulumba diye bilinirler) hatırlıyor muyuz ?

  Su tulumbaları halen bazı bölgelerde kullanılıyor. Aslında bunları kullanmaktan vazgeçmemek en iyisi . Çünkü elektriğe olan bağımlılığı azaltıyorlar. Herhangi bir elektrik kesintisinde başvuracağımız su kaynağı yine bu tulumbalar olacaktır. ABD'de yaşayan bir mühendis , sıklıkla yaşadığı kasırgalı havalarda bazen markete gidip su alamadığı için veya böyle ekstrem durumlarda genelde su sıkıntısı olduğu için bu çözüme bir çare olarak el tulumbasını yeniden icat etmek durumunda kalmış. 3D yazıcısında yazdırılabilir bir tulumba modeli geliştirerek kendi sorununa en pratik çözümü bulmuş. Toplamda 5 saatlik bir yazdırma işlemi sonucunda küçük boy bir tulumba üretebiliyor. Bu tulumbada 3D yazıcıdan çıkan parçalar haricinde bir kaç o-ring ve bilya kullanmak gerekiyor. Hepsi bu kadar.
İşin en güzel yanı tulumbanızı ister bahçe boyutunda isterseniz damacana boyutunda yazdırıp , imal edebilirsiniz. Tumbanın ücretsiz 3D dosyalarına bu linkten ulaşabilirsiniz.

   Çoğu düğüm modelinde tarife bile gerek kalmayabilir. Sadece 3D yazdırılmış örneğe bakılarak işin nasıl yapılacağı konusunda kolayca bir fikir edinilebilir. 15 kadar değişik düğüm çeşidinin açıklayıcı modellerini CGtrader sitesinin 3D yazdırılabilir modeller sayfasında ücretsiz olarak bulabilirsiniz. İlgilenenler için linkini buraya koyuyorum...

   Geçengünki yazımda 101 adet fonksiyonel 3D yazdırılabilir modelin bulunduğu bir liste yayınlamıştım. Bu listede "olta" da vardı. Fakat her işte olduğu gibi 3d tasarımda da bir şeyin birden fazla tarzda yapılışı mümkün olabiliyor. (3d tasarımda bu durum biraz daha fazla olabilir;))
   Thingiverse kullanıcısı 1nxtmonster 'in tasarımı olan olta , 3D yazıcılarla fonksiyonel sağlamlıkta ürünlerin üretilebileceğine açık bir kanıt olarak kabul edilebilir.

    Oldukça basit bileşenlerden oluşan olta sağ veya sol el kullanıcılarının arzularına göre monte edilebiliyor. Sapının iç kısmı boş olarak dizayn edilmiş. Bu hazneye çeşitli balıkçılık malzemelerinizi koyabilirsiniz (yem,kanca v.s.) . Olta toplandıktan sonra tekrar sökülmesi oldukça zor olduğundan hangi elle kullanacağınıza önceden karar vermeniz gerekiyor. Cebe sığacak ölçülerde olduğundan taşırken bir sorun yaşanmıyor.