Lithophane nasıl yapılır?

   Uzunca bir süredir ara verdiğim blog yazılarıma tekrar başlıyorum. Sizlerden gelecek değerli yorumları sabırsızlıkla bekliyorum.

Lithophane gün ışığında böyle görünüyor.

Aynı lithophane, arka planında bir ışık kaynağı olduğunda böyle görünüyor.

   Bugünkü yazımda sizlere 3d yazıcıların ışıkla buluşması olan "lithophane"den bahsedeceğim. Öncelikle lithophane'nin ne olduğunu açıklamaya çalışayım. Lithophane, sözcüğü Yunanca kaya, taş anlamına gelen "litho" ve aniden beliren anlamına gelen "phainein" sözcüklerinden türetilmiştir. Eski devirlerde de bilinen bir olgu olan "lithophane" daha çok seramikten yapılan abajurlarda kullanılan tekniğin adı olarak bilinirmiş. Çok ince seramikten oluşturulan kabartma resimler üzerlerine düşen ışık sayesinde gözle seçilebilirler fakat, lambanın yakılmasıyla arkadan vuran güçlü ışık nedeniyle birden bire net bir şekilde görünür hale gelirler. Kullanılan malzeme seramik olduğu için siyah, beyaz ve gri tonlarının hakim olduğu bir görüntü oluşur. 

   Bizler bu tekniği günümüzde 3d yazıcılarla çok kolay bir şekilde elde etme olanağına sahibiz. Herhangi bir fotoğrafı özel algoritmalar içeren yazılımlar vasıtasıyla kabartma desenli üç boyutlu dijital verilere dönüştürebiliyoruz. Yani fotoğraftaki koyu yerler daha kalın, açık renkli kısımlar daha ince yapıda düşünülerek oluşturulan kabartma desenler, 3d yazıcılarda yazdırılarak "lithophane"ler oluşturulabilir. Sonuçta elde edilen ince ve kabartmalı yüzey, "stl" dosya formatında kişisel 3d yazıcılarında yazdırılabilir.

   3d yazıcıda oluşturduğumuz bu lithophane'ler bize siyah-beyaz fotoğraflar şeklinde görüntü verirler. Eğer renkli bir lithophane oluşturmak istiyorsak, bir kağıt yazıcısından alacağımız renkli bir fotoğraf çıktısını ışık kaynağı ile lithophane arasına koymamız yeterli olacaktır. Burada tabii ki, kağıda yazdıracağımız renkli fotoğrafın lithophane'e konu olan fotoğrafla aynı olması gerektiğini söylememe gerek yok sanırım.

Lithophane ne işe yarar?

   Lithophane'ler en çok 3d fotoğraf oluşturmada kullanılır diyebiliriz. Bu 3d fotoğraf baskısının arkasına konulacak bir ışık kaynağı fotoğrafa ayrı bir ambians katacaktır. yani ana amaç görselleştirmedir. Lithophane'i pencereye de koyabiliriz. Bu durumda gün ışığının değişimine göre lithophane'nin efekti de değişeceğinden bizde farklı uyarımlarda bulunur. Eskiden lithophane'lerin önemli sanatsal etkinliklerin afişlerinde özellikle kent meydanlarında kullanıldıkları biliniyor. Gün ışığındaki değişimlerin lithophane'nin görünümü üzerinde oluşturduğu değişimler izleyenlerde değişen bir fotoğrafa bakma hissi uyandırdığı düşünülmüş olmalı.

Lithophane oluşturma araçları:

   Lithophane'ler sonuçta fotoğrafın bir üç boyutlu modelidirler. Tüm 3 boyutlu model oluşturma araçlarında yapılabilirler. Fotoğrafın ne şekilde lithophane baskısına hazır edileceği CAD ortamının yapısına ve kurallarına bağlıdır. Bunun yanında sadece lithophane oluşturmak için geliştirilmiş uygulamacıklar (applet) da mevcuttur. Aslına bakılırsa lithophane oluşturmanın en kısa yolu budur. Lithophane'ler bu iş için oluşturulmuş ve az sonra bahsedeceğim web sitelerinde ve 3d yazıcıların kendi slicerlarına eklenmiş lithophane uygulamacıklarında hızlıca oluşturulabilirler. Bu uygulamacıklarda fotoğraf eklendikten sonra lithophane'nin temel karakteristikleri üzerinde oynamalar yapılarak, lithophane'i arzunuza göre şekillendirebilirsiniz. Söz gelimi lithopane'nin kalınlığı ile oynayarak, az veya çok ışık geçirmesi konusunda karar verebilirsiniz. Ya da lithophane'ninizin konusuna göre seçilmiş bir çerçeveyi ekleyebilirsiniz.

 Şimdi kısaca belli başlı lithophane oluşturma araçlarına değinelim:
​

3d Printing Rocks yada http://3dp.rocks/ internet sitesi

   Bu site sunduğu ücretsiz lithophane oluşturucu aracı ile öne çıkıyor. Web tarayıcınız üzerinden lithophane oluştururken pek çok düzenleme yapmanıza olanak tanıyor. Lithophane'nin ebatları, çerçeveleri, kalınlığı veya genel şeklini bu arayüz üzerinden seçebiliyorsunuz. Gerekli ayarlamaları yaptıktan sonra "download" düğmesine tıklayıp yazdırılabilir stl dosyasını bilgisayarınıza kaydediyorsunuz. Lithophane oluşturmak için tıklayınız...

itslitho.com

     itslitho.com oldukça detaylı lithophane sonuçları alabileceğiniz güzel bir arayüze browser temelli sahip tasarım aracıdır. Henüz betada olmasına rağmen oldukça başarılı buluyorum.

lithophanemaker.com

    lithophanemaker.com kullanabileceğiniz bir diğer ücretsiz lithophane oluşturma aracıdır. Uygulama, web tarayıcısı üzerinden çalışır.

Thingiverse Customizer

   Thingiverse'de customizer tarafında pek çok lithophane uygulaması mevcuttur. Bu ücretsiz araç Makerbot tarafından oluşturulanıdır. Denenebilir.

PhotoToMesh

   PhotoToMesh, fotoğraftan 3d dosya oluşturan ücretli bir yazılımdır. Lithophane konusunda öne çıkan yazılımlardan birisi olduğu için burada sizlerle paylaşmak istedim.

GameOn3D.com

   GameOn3D.com lithophane oluşturabileceğiniz bir araç değildir. Fakat bu sitede lithophane ve 3d yazdırılmasıyla ilgili faydalı bilgiler bulacaksınız...

PrinPLA veya PICtart mobil uygulaması

   PICtart, Kore merkezli tasarım stüdyosu PrinPLA'nın mobil cihazlarda lithophane tasarlamak için geliştirdiği bir uygulamadır. Android ve iOS versiyonları bulunmaktadır. Ayrıca ücretli ve ücretsiz versiyonları da vardır. PICtrat ile lithophane lamp yada lithophane lamba gölgeliği gibi büyük objeler tasarlamıyoruz, bunlar yerine lithophane resimlik, anahtarlık, masaüstü objesi gibi ebatça küçük lithophane'ler tasarlayabiliyoruz. 

---

Lithophane nasıl yazdırılır?

   İşin en çetrefilli tarafı burasıdır. Lithophane 3d dosyası oluşturmak için ücretli-ücretsiz çok çeşitli araçlar mevcuttur ve genel anlamda dosyayı oluşturmak yarı-otomatik bir iştir ve oldukça kolaydır. Lithophane dosyasını oluştururken seçeceğimiz ayarlarda ürünün arzuladığımız son şekliyle beraber, 3d yazdırma tarzının da göz önünde bulundurulması gerekir. Şöyle ki; lithophane dosyasını, 3d yazıcımızın tablasına yatay mı, yoksa dikey konumda yerleştirdikten sonra mı yazdıracağız? 3d yazdırma esnasında modelin iç doluluk oranı ne olacak? Seçilecek iç dolgu desen türü ne olacak? Katman kalınlığı ne seçilecek? Ve tabii ki baskı hızı ve seçilecek materyalin de elde edeceğimiz lithophane'nin sonuçları üzerinde etkileri olacaktır.

   Lithophane yazdırırken her tür 3d filament malzeme mantıke kullanılabilir. Fakat en iyi sonuç veren ve çoğunlukla tercih edilen filament türü beyaz PLA'dır. Beyaz renk, çünkü ışığı soğurmayan renktir. Saydam veya renksiz filamentler pek tercih edilmez, çünkü gölge oluşturmalarında sıkıntı vardır. PLA tercih edilir çünkü ölçü stabilitesi en fazla ve kıvrım yapma olasılığı en düşük olan filamentlerin başında gelir Fiyatı ve yaygın kullanımı nedeniyle benzer uygun niteliklere sahip diğer filamentlerden ayrılır.

   Lithophane yazdırırken genellikle 3d model tablaya dik konumlandırılır. Bu sayede baskı katmanlarının kademelenme görüntüsünden kurtulunulur.

   Lithophane'lerde iç doluluk oranının en az seçilmesi ve mümkünse modelin çinin boş yazdırılması tercih edilir ki genelde böyle yapılır. bu sayede iç dolgu deseninden kurtulunur ve ışık gereksiz gölge desenleri yapmadan daha güçlü bir şekilde modelin diğer yanına geçme şansını yakalar.   

   3d yazdırma esnasında katman kalınlığının en az seviyede tutulması hem fotoğrafın detayının alınmasında hem de arkadan vuracak ışığın daha fazla öne geçirilmesinde faydası olacaktır.

   Genel kural olarak en iyi lithophane'leri 0.6mm-3mm kalınlık aralığında elde edebiliyoruz.

   Aşağıdaki videoda 3ds Max kullanarak oluşturulmuş bir lithophane'nin baştan sona geçirdiği aşamaları gözlemleyebilirsiniz: